Finanse są fundamentem systemu wolnej przedsiębiorczości. Dobre zarządzanie finansami jest niezwykle ważne dla zdrowia ekonomicznego firmy.

Eugenie F. Brigham
Louis C. Gapenski

Zarządzanie inwestycjami rzeczowymi jest jednym z elementów zarządzania finansami przedsiębiorstw. Według najbardziej ogólnej definicji gospodarka finansowa przedsiębiorstwa polega na pozyskiwaniu funduszy pieniężnych z różnych źródeł i odpowiedniej ich alokacji. Jest to związane z pieniężną sferą działalności podmiotów, jednak w praktyce nierozłącznie wiąże się ze sferą dóbr materialnych. Jednym z bardziej wyrazistych przykładów uzupełniania się zjawisk sfery materialnej i finansowej są procesy inwestycyjne.

Inwestowanie  / Inwestycje rzeczowe | Data opublikowania: 23 gru 2016 r. | Data aktualizacji: 25 gru 2021 r.

Autorką najbardziej trafnej definicji inwestowania jest H. Walicka, która twierdzi, że jest to: ,,wydatkowanie środków w celu pozyskania określonych obiektów, papierów wartościowych bądź dóbr niematerialnych służących realizacji procesów gospodarczych, a pozwalających na odzyskanie kapitału oraz czerpanie dodatkowych korzyści w przyszłości, co jednakże obciążone jest znacznym ryzykiem?

W działalności gospodarczej można wyodrębnić trzy główne rodzaje inwestycji:

Osoba odpowiedzialna za zarządzanie finansami w przedsiębiorstwie jest zobligowana do realizacji konkretnych zadań, do których należą przede wszystkim:

1⃣ pozyskanie finansowania,

2⃣ rozdysponowanie pozyskanego finansowania,

3⃣ określenia spodziewanych efektów z różnych form zaangażowania środków finansowych przedsiębiorstwa w wymiarze krótko- i długookresowym,

4⃣ identyfikacja ryzyka związanego z działalnością przedsiębiorstwa.

Pierwszym i podstawowym elementem sztuki zarządzania finansami przedsiębiorstw jest taki dobór źródeł finansowania spośród dostępnych dla przedsiębiorstwa, aby koszt tego kapitału był jak najniższy.

Mając pozyskane środki, kolejnym zadaniem jest ich odpowiednia alokacja. Występują dwie możliwości rozdysponowania pozyskanego kapitału, a mianowicie:

✔ finansowanie bieżącej działalności przedsiębiorstwa, czyli składników kapitału obrotowego, w skład którego wchodzą gotówka i łatwo zbywalne papiery wartościowe, regulowanie bieżących zobowiązań, finansowanie zapasów, towarów, surowców, produkcji w toku itp.,

✔ finansowanie działalności rozwojowej, w postaci powiększania majątku trwałego przedsiębiorstwa.

Trzecie z wymienionych zadań jest niezwykle istotne w zarządzaniu inwestycjami. Ma ono wpływ na ekonomiczną opłacalność poprzez odpowiednią alokację środków na wybrane cele. Rachunek ekonomiczny jest idealnym narzędziem wykorzystywanym do tego zadania. Składa się on z metod i procedur wielowariantowego zestawienia nakładów i spodziewanych efektów. Omawiane zagadnienie zostało szczegółowo przedstawione w publikacji Metody oceny opłacalności inwestycji.

Osoba zarządzająca finansami przedsiębiorstwa podejmująca decyzje inwestycyjne powinna się w głównej mierze kierować kryteriami, które zostały zaprezentowane na rysunku 1.

Nakład & Korzyść | Pierwsze dwa wyszczególnione elementy są głównie związane z kształtowaniem wielkości wpływów i wydatków pieniężnych towarzyszących realizowanemu przedsięwzięciu oraz zróżnicowaniem w poszczególnych okresach.

Do składników wyznaczających wielkość przepływów pieniężnych (cash flow) należą m.in.:

☑ przychody uzyskiwane ze sprzedaży dóbr i usług, powstających w rezultacie eksploatacji majątku powstałego w efekcie zrealizowania danej inwestycji,

☑ bieżące koszty ponoszone w celu uzyskania przychodów z działalności operacyjnej,

☑ wielkość nakładów kapitałowych niezbędnych dla stworzenia potencjału gwarantującego inwestorowi generowanie w przyszłości zadowalających dochodów,

☑ wielkość odpisów amortyzacyjnych tworzonych od zaangażowanych w przedsięwzięcie składników majątku trwałego, które to odpisy stanowią składnik bieżących kosztów, ale nie towarzyszy im w przeciwieństwie do innych składników kosztów konieczność ponoszenia przez inwestora wydatku pieniężnego,

☑ wielkość zewnętrznego wspomagania kapitałowego przedsięwzięcia, jak również wielkość i rozłożenie w czasie obciążeń związanych z ich późniejszym zwrotem,

☑ wielkość obciążeń podatkowych, którym podlega przedsiębiorstwo,

☑ wielkość kapitału obrotowego niezbędnego dla zainicjowania oraz sprawnego funkcjonowania przedsięwzięcia, wynikająca z potrzeby finansowania należności oraz zapasów, jak również poziom finansowania tego rodzaju potrzeb przez kapitał obcy w postaci zaciąganych zobowiązań bieżących.

Czas jest związany z utratą wartości pieniądza w czasie, jak również długością okresu zamrożenia kapitału w przedsięwzięcie inwestycyjne.

Ryzyko jest definiowane jako obiektywnie istniejąca możliwość poniesienia szkody, straty lub niepowodzenia w realizacji zamierzonych celów działalności jednostki gospodarczej. W szerokim ujęciu jest definiowane jako:

✔ niebezpieczeństwo niepowodzenia działania,

✔ niebezpieczeństwo błędnych rozstrzygnięć,

✔ niebezpieczeństwo negatywnego odchylenia od celu.

Kluczowym elementem tej publikacji jest zaprezentowanie procedury towarzyszącej zarządzaniu inwestycjami rzeczowymi.

Zarządzanie inwestycjami rzeczowymi składa się z czterech głównych etapów, które zostały szczegółowo opisane w dalszej części publikacji.

W prostszym ujęciu postępowanie w procesie inwestycyjnym zostało przedstawione na poniższym rysunku.

Na podstawie przedstawionego rysunku można zauważyć, że proces inwestycyjny obejmuje pełen cykl od projektowania do całkowitego rozliczenia finansowego przedsięwzięcia tj. jego likwidacji. Proces inwestycji wspomagany jest informacją wynikającą z planowania i kontroli realizacji inwestycji w celu sterowania realizacją projektu inwestycyjnego dla uzyskania założonej ekonomicznej efektywności inwestycji i strategicznego celu organizacji.

Decyzje podejmowane w obszarze zarządzania inwestycjami rzeczowymi powinny być dokładnie przemyślane, a przede wszystkim przyczynić się do realizacji celu działania danego przedsiębiorstwa. Istotny przy tym jest fakt, że cele wymagają zrozumienia i rozpoznania bieżącej sytuacji przedsiębiorstwa oraz przewidywań co do jej przyszłości.

Przedsiębiorstwa podobnie jak gospodarstwa domowe podejmują nieustannie decyzje związane z przeznaczeniem środków na konsumpcje, oszczędności lub inwestycje. Przedmiotem zadań osoby decyzyjnej związanej stricte z zarządzaniem finansami przedsiębiorstw jest odpowiednie rozdysponowanie nagromadzonych środków pieniężnych pomiędzy wyszczególnione możliwości. Długookresowym celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa, co jest możliwe poprzez bieżące przemyślane działania zmierzające do zwiększenia stanu posiadanie właścicieli przedsiębiorstwa. Realizacja wyznaczonego celu jest możliwa, jednak pod warunkiem prowadzenia działalności inwestycyjnej. Podmioty gospodarcze działające w gospodarce rynkowej są niejako zobligowane do dostosowywania swoich produktów, usług do zmieniających się wymagań rynku, uwarunkowanych postępem technicznym, kulturowym, cywilizacyjnym. Ponadto w przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlowych i usługowych mamy do czynienia ze stopniowym zużywaniem się środków trwałych. W takiej sytuacji wymagane jest podejmowanie przedsięwzięć inwestycyjnych odtworzeniowych, zmierzających do utrzymania wysokiej pozycji konkurencyjnej. Należy przy tym pamiętać, że istnienie na rynku wymaga podejmowania racjonalnych decyzji, które są oparte na wiedzy i doświadczeniu.