Finansowanie firmy jest niezbędne do jej funkcjonowania i rozwoju. Pozyskanie finansowania umożliwi wdrożenie inwestycji oraz pokryje zapotrzebowanie na kapitał dla działalności bieżącej i rozwojowej. Optymalne źródła finansowania przedsięborstw warunkują zdobycie i utrzymanie pozycji oraz dalszy rozwój przedsiębiorstw na konkurencyjnym rynku. Zaplanowanie oraz realizacja strategicznej wizji firmy w zakresie finansowania powinna mieć miejsce szczególnie w małych i średnich przedsiębiorstwach.
Długookresowym celem biznesu jest maksymalizacja wartości rynkowej poprzez generowanie strumieni dochodów, które prowadzą do zwiększenia stanu posiadania jego właścicieli. Przedsiębiorstwa prowadząc działalność gospodarczą wykorzystują kapitał pochodzący z różnych źródeł, które są bardzo zróżnicowane pod wieloma względami. Optymalny dobór źródła finansowania przedsiębiorstwa wymaga określenia w pierwszej kolejności bieżącego i przyszłego zapotrzebowania na finansowanie.
Pobierz materiały do pozyskania finansowania
✔ model finansowy
✔ teaser inwestycyjny
✔ szczegóły dostępu do +155 inwestorów
Finansowanie / Źródła finansowania przedsiębiorstw | Data opublikowania: 22 lis 2016 r. | Data aktualizacji: 16 kwi 2023 r.
Źródła finansowania przedsiębiorstw
Źródła finansowania przedsiębiorstw w artykule zostały przedstawione w oparciu o status prawny kapitałodawcy względem przedsiębiorstwa, która wyodrębnia własne źródła finansowania przedsiębiorstw oraz finansowanie długiem ( obce ). Finansowanie własne ma miejsce wówczas, gdy dostarczone środki finansowe powiększają kapitał własny przedsiębiorstwa, a mianowicie kapitał zaangażowany w nim na stałe. W takiej sytuacji kapitałodawca staje się właścicielem lub współwłaścicielem przedsiębiorstwa. Finansowanie przedsiębiorstw długiem występuje wówczas, gdy do przedsiębiorstwa dostarczany jest kapitał udostępniany na określony okres, po upływie którego musi być zwrócony dawcy. Określany inaczej jako kapitał zwrotny.
Finansowanie własne firmy
Zysk reinwestowany
Zysk reinwestowany to inaczej zysk zatrzymany w firmie. Jest jednym z własnych, wewnętrznych źródeł pochodzenia kapitału, który jest przeznaczany do działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Wielkość wypracowanego zysku w przedsiębiorstwie jest w głównej mierze uzależniona od poziomu przychodów oraz kosztów. Krótko ujmując zysk reinwestowany jest tą częścią zysku, która pozostaje w przedsiębiorstwie.
Warto przy tym zaznaczyć, że w przypadku spółek kapitałowych (spółka akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) wypracowany w przedsiębiorstwie zysk może być wypłacony właścicielom w formie dywidend lub reinwestowany. Zysk jest reinwestowany wówczas gdy mocą uchwały walnego zgromadzenia pozostaje w spółce i powiększa jej kapitał własny. Inaczej można napisać, że jest to ta część zysku, która nie jest wypłacana właścicielom, udziałowcom firmy w postaci dywidendy. Należy zwrócić uwagę, że wypłata zysku netto udziałowcom, bądź akcjonariuszom w formie dywidendy powoduje konieczność zapłacenia podatku od zysków kapitałowych. Natomiast opodatkowanie zysku zatrzymanego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wygląda następująco:
- zatrzymanie zysku w spółce nie rodzi konsekwencji podatkowych dla wspólników, za wyjątkiem sytuacji gdy zysk zatrzymany jest przeznaczany na podwyższenie kapitału zakładowego,
- przekazanie zysku netto na odpowiedni fundusz rezerwowy/zapasowy bez jego podziału między wspólników, nie rodzi obowiązku podatkowego po stronie udziałowców danej spółki.
Co ważne zgodnie z prawomocnym wyrokiem Narodowego Sądu Administracyjnego umowa spółki może przewidywać inne formy podziału wypracowanego zysku netto niż wypłata dywidendy. Do innych form podziału zysku netto można zaliczyć przeznaczenie go na kapitał zapasowy, pokrycie straty, przeznaczenie go na rzecz zarządu, utworzenie funduszu rezerwowego, amortyzacyjnego, czy inwestycyjnego. W związku z powyższym wszystkie wyszczególnione powyżej formy rozdysponowania zysku netto nie stanowią zysku niepodzielonego w rozumieniu art. 24 ust. 5 pkt. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i nie podlegają opodatkowaniu, nawet w sytuacji przekształcania spółki kapitałowej w spółkę osobową.
Emisja akcji
Jednym ze źródeł finansowania przedsiębiorstw jest emisja akcji na rynku publicznym. Takie działanie niesie za sobą szereg istotnych korzyści dla firmy. Daje możliwość dotarcia do szerokiej grupy inwestorów, zwiększenia wiarygodności, prestiżu i znajomości marki i przyczynia się do zwiększenia płynności finansowej.
Akcje są papierami wartościowymi, które stanowią tytuł uczestnictwa w spółce akcyjnej. Warto wiedzieć, że każda akcja jest częścią kapitału spółki akcyjnej i dowodem współwłasności jej majątku. Kodeks spółek handlowych wydziela akcje na imienne i na okaziciela. Akcje imienne mogą być zbywane tylko i wyłącznie za pisemnym oświadczeniem właściciela oraz często za zgodą zarządu spółki. Zarząd spółki zobligowany jest prowadzić księgę akcji imiennych, czyli księgę akcyjną, w której znajduje się imię i nazwisko oraz adres posiadacza akcji. Akcje na okaziciela mogą być zbywane bez zbędnych formalności, np. poprzez ich wręczenie.
Ze względu na różnicę uprawnień, jakie posiada akcjonariusz, akcje można podzielić na:
a) akcje zwykłe
Akcje zwykłe są pierwszymi papierami wartościowymi jakie emituje spółka, lecz w przypadku bankructwa są spłacane w ostatniej kolejności. Należy przy tym zauważyć, że akcje zwykłe posiadają najniższy priorytet roszczenia w stosunku do zysków i aktywów spółki. Głównym czynnikiem zachęcającym inwestorów do zakupu akcji zwykłych jest wysoka stopa zwrotu z inwestycji, która rekompensuje ryzyko potencjalnej straty.
Do praw jakie przysługują akcjonariuszom należy wybór członów zarządu oraz prawo głosu w istotniejszych sprawach dotyczących spółki. Należy przy tym dodać, że liczba głosów posiadanych przez danego akcjonariusza równa jest iloczynowi posiadanych akcji i liczby wybranych członków rady nadzorczej.
Prawo poboru jest istotnym czynnikiem, które daje aktualnym akcjonariuszom prawo do zapisywania się na akcje nowej emisji, co pozwala utrzymać poprzedni udział w kapitale akcyjnym spółki. Takie działanie zapobiega rozproszeniu kontroli nad firmą następującą w wyniku emisji dodatkowych akcji.
Wartość podana na akcji jest nazywana wartością nominalną i została wprowadzona w celu uzyskania rzetelnej ceny za wartość firmy przypadającą na akcje. Natomiast wartość księgowa jest uzyskiwana poprzez dodanie wartości wszystkich zobowiązań oraz kapitału akcyjnego odpowiadającego akcjom uprzywilejowanym w bilansie, odjęcie tej sumy od aktywów ogółem, a następnie podzielenie uzyskanej różnicy przez liczbę wyemitowanych akcji zwykłych.
Akcje uprzywilejowane posiadają roszczenia nadrzędne w stosunku do posiadaczy akcji zwykłych przy podziale zysków oraz w przypadku podziału aktywów w związku z likwidacją spółki. Prawo do dywidendy z akcji uprzywilejowanych jest ograniczone. W przypadku gdy spółka osiąga dobre wyniki posiadacze akcji uprzywilejowanych otrzymują tylko przewidywaną dywidendę, podczas gdy reszta zysków przypada w udziale akcjonariuszom zwykłym. Należy przy tym zwrócić uwagę że dywidenda jest istotnym aspektem akcji uprzywilejowanych, dzięki której otrzymują oni większość dochodu w tej właśnie postaci. Z reguły jest określana jako procent wartości nominalnej lub jako określona kwota roczna.
Emisja akcji wiąże się ze stałym pozyskiwaniem środków, które wpływają trwale na podwyższenia kapitałów własnych spółki. Akcje pozostają w obiegu, natomiast zmieniać może się jedynie ich posiadacz, a tym samym akcjonariat spółki. Akcje mogą zostać zakupione przez inwestora na rynku pierwotnym, w którym są sprzedawane po raz pierwszy nowo emitowane papiery wartościowe czym zajmują się banki lub inne instytucje finansowe. Rynek wtórny natomiast to rynek, na którym są sprzedawane papiery wartościowe będące już w obrocie. Pozyskanie kapitału w tej postaci wiąże się z pewnymi kosztami dla przedsiębiorstwa.
Dom emisyjny zajmuje się doradzaniem przyszłemu emitentowi kapitału akcyjnego oraz przygotowuje do przekształcenia poprzednio nienotowaną firmę w firmę giełdową. Do podstawowych zadań takiego domu należy doradzanie klientowi na temat warunków, metod i czasu emisji oraz na pomocy w kwestii związanej ze sprzedażą akcji oferowanych na rynku po cenie zgodnej dla firmy emitującej i jej akcjonariuszy.
Zalety emisji akcji
✔ Zastrzyk finansowania na rozwój i modernizację firmy.
✔ Zwiększenie prestiżu firmy w oczach kontrahentów, partnerów, kredytodawców, przyszłych inwestorów.
✔ Zwiększenie zaufania do biznesu, dzięki większej transparentności.
✔ Łatwość i szybkość pozyskania dodatkowego finansowania.
✔ Możliwość sprawnej sprzedaży posiadanych akcji.
Wady emisji akcji
✘ Koszty przekształcenia spółki przed emisją akcji.
✘ Wysokie koszty emisji akcji.
✘ Złożony i czasochłonny proces wejścia na giełdę.
✘ Wzrost kosztów stałych z tytułu prowadzenia relacji inwestorskich i obowiązków informacyjnych.
✘ Rozwodnienie akcjonariatu.
Sekurytyzacja aktywów
Sekurytyzacja aktywów jest alternatywnym źródłem finansowania przedsiębiorstw. Jest to proces polegający na emisji papierów wartościowych na rynku finansowym w oparciu o aktywa firmy.
W przypadku firm gospodarki realnej mogą być to pakiety należności od klientów, pożyczki, udzielone kredyty kupieckie oraz strumienie pieniężne z tytułu np. wynajmowania powierzchni handlowej. Cechą charakterystyczną sekurytyzacji jest fakt, że zdarzenia związane z realizacją programu sekurytyzacji izolowane są od inicjatora programu poprzez sprzedaż aktywów organizatorowi emisji papierów wartościowych. W ten sposób zmniejsza się zależność ryzyka papierów wartościowych od kondycji finansowej inicjatora.
Uczestnicy sekurytyzacji:
- inicjator,
- SPV (Special Purpose Vehicle),
- administrator zarządzający wierzytelnościami, agencja ratingowa,
- inwestorzy,
- gwarant emisji,
- podmiot organizujący i czuwający nad całością transakcji,
- doradcy (np. kancelarie prawne czy instytucje finansowe typu inwestycyjnego lub opiniodawczego)
Transakcja sekurytyzacji przebiega w kilku fazach. Pierwsza dotyczy utworzenia przez posiadacza aktywów, zwanego inicjatorem, spółki specjalnego przeznaczenia SPV (Special Purpose Vehicle). Jej jedynym celem jest emisja papierów pod zastaw wierzytelności otrzymanych od inicjatora. Kiedy aktywa znajdą się w księgach spółki, przeprowadza się emisję papierów dłużnych, zabezpieczonych wierzytelnościami. Środki pozyskane z wypuszczenia na rynek papierów są przeznaczane na spłatę zobowiązań wobec inicjatora. Fundusze na wykup wyemitowanych obligacji pochodzą z systematycznie odzyskiwanych rat kapitałowych i odsetek od posiadanych przez SPV wierzytelności.
Sekurytyzacja to źródło finansowania należności popularną na rozwiniętych rynkach. Jest najszybciej rozwijającym się obszarem leżącym na styku rynku kapitałowego i sfery realnej w USA i Europie Zachodniej.
Transfer wierzytelności przebiega zazwyczaj na jeden z trzech sposobów:
1) nowacja-drogą odnowienia umów,
2) cesji (przelew) wierzytelności,
3) subpartycypacja.
Nowacja polega na zmianie strony wierzycielskiej. SPV zastępuje w tej roli inicjatora, a odbywa się to przez podpisanie umowy, której stronami stają się SPV i dłużnik. Nowy kontrakt zawarty jest na warunkach zbliżonych do poprzedniego. To zdecydowanie najprostsza forma przekazania aktywów, ale stosowana jest relatywnie najrzadziej. Na taką sytuację ma wpływ przede wszystkim uciążliwa konieczność uzyskania zgody wszystkich dłużników i pracochłonny proces ponownego przygotowywania bliźniaczej umowy. Zgoda dłużnika odnośnie zasady nie jest natomiast wymagana przy cesji wierzytelności. Trzecia z form transferu aktywów skierowana jest głównie do banków. Dzieje się tak z uwagi na fakt, że dotyczy zazwyczaj takich kredytów, których przeniesienie w drodze sprzedaży podlega ograniczeniom, na przykład z tytułu hipoteki, przenoszenia zastawu czy ewentualności naruszenia tajemnicy bankowej.
Kiedy aktywa lub prawa do nich znajdą się w księgach spółki, przeprowadza się emisję papierów dłużnych, zabezpieczonych wierzytelnościami. Środki pozyskane z wypuszczenia na rynek papierów są przeznaczane na spłatę zobowiązań wobec inicjatora. Natomiast fundusze na wykup wyemitowanych obligacji pochodzą z systematycznie odzyskiwanych rat kapitałowych i odsetek od posiadanych przez SPV wierzytelności. Biorąc pod uwagę wcześniejsze założenie, że są to aktywa najwyższej jakości, a więc regularnie spłacane kredyty hipoteczne czy kredyty na zakup samochodu. Przepływy pieniężne odbywają się niejako automatycznie, a funkcjonowanie spółki ogranicza się jedynie do ich księgowania.
Aktywa nadające się do procesu sekurytyzacji muszą spełniać następujące kryteria:
a) wierzytelności zostaną spłacone w pełnej kwocie w ustalonym terminie,
b) dłużnicy mają wysoką wiarygodność,
c) należności niespłacone w terminie mają niski udział,
d) kwoty i terminy płatności są łatwe do zaplanowania,
e) istnieje dywersyfikacja aktywów, np. pod względem geograficznym,
f) aktywa mają przeciętny okres wymagalności dłuższy niż rok.
Główną korzyścią z sekurytyzacji jest możliwość szybkiego przekształcenia w gotówkę aktywów obrotowych o dużo niższym stopniu płynności.
Sekurytyzacja daje czas na poprawienie sytuacji finansowej i zapewnia ciągłość działalności podstawowej. Daje również nowe możliwości organowi założycielskiemu, bo np. w przypadku likwidacji zakładu w wyniku upadku – zobowiązania pokrywa organ założycielski.
Dotacje unijne dla firm
Dotacje są specyficznym źródłem finansowania przedsiębiorstw. Dotacje można określić jako środki z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych podlegające szczególnym zasadom rozliczania, przeznaczone na podstawie ustaw lub umów międzynarodowych na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych. Szczególnym zainteresowaniem wśród przedsiębiorców cieszą się różnego rodzaju dotacje z funduszy europejskich.
Dotacja jest świadczeniem nieodpłatnym. Warty przy tym pamiętać, że w świetle podatku dochodowego dotacja niejednokrotnie jest traktowana jako przychód podlegający opodatkowaniu. Możliwe są jednak zwolnienia od podatku, którym podlegają przede wszystkim wszelkie dotacje otrzymane z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego. W połączeniu ze zwolnieniami przewidzianymi dla środków europejskich skutkuje to opodatkowaniem jedynie nielicznych dotacji pochodzących z agencji wykonawczych, państwowych funduszy celowych i innych, niekomercyjnych państwowych lub samorządowych osób prawnych.
Dotacje są wykorzystywane w Polsce zarówno na finansowe, jak i szkoleniowe wsparcie małych organizacji. Instytucjami wdrażającymi tego typu pomoc są przede wszystkim Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), ministerstwa właściwe ze względu na kierunek udzielanego wsparcia, a także inne instytucje publiczne. Wsparcie Unii Europejskiej dla podmiotów funkcjonujących w Polsce odbywa się przede wszystkim ze źródeł funduszy Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego, a także dzięki różnym inicjatywom i programom wspólnotowym. W perspektywie finansowej 2014–2020 przedsiębiorcy mogą ubiegać się o wsparcie w ramach 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (dla poszczególnych województw), jak i wybranych 5 Programów Operacyjnych o zasięgu ogólnopolskim.
Zalety dotacji
✔ Stymulowanie działalności Badawczej & Rozwojowej oraz inwestycyjnej.
✔ Zwiększenie konkurencyjności na rynku lokalnym oraz międzynarodowym.
✔ Finansowanie działań o wysokim poziomie ryzyka
✔ Bezzwrotny charakter
Wady dotacji
✘ Złożone i czasochłonne procedury uzyskania dotacji.
✘ Sztywna forma rozporządzenia finansowaniem otrzymanym w formie dotacji. Dofinansowanie musi zostać wydane zgodnie z planem finansowym i harmonogramem.
✘ Wąski zakres kosztów jakie mogą być sfinansowane dotacją.
✘ Formalności związane z koniecznością rozliczenia dotacji.
Mezzanine
Finansowanie mezzanine jest modelem finansowania funkcjonującym pomiędzy klasycznym długiem i kapitałem udziałowym. Tego typu finansowanie łączy elementy klasycznych dłużnych (np. kredyt) i udziałowych (np. emisja akcji) instrumentów, powszechnie wykorzystywanych do finansowania rozwoju biznesu, wiążąc z jednej strony finansującego mezzanine z przedsiębiorstwem na płaszczyźnie kapitałowej, a jednocześnie umożliwiając wykorzystanie potencjalnych efektów dźwigni finansowej.
Finansowanie hubrydowe typu mezzanine zazwyczaj ma nakaz (uzgodniony w umowie) umożliwiający pożyczkodawcy przekształcenie zabezpieczenia pożyczki/zobowiązania wobec pożyczkodawcy w akcje zwykłe lub uprzywilejowane finansowanego biznesu. W bilansie spółki zobowiązanie jest konwertowane na kapitał własny. Niezabezpieczone i wysoko podporządkowane finansowanie typu mezzanine jest bardzo kosztowne, a pożyczkodawcy oczekują ponadprzeciętnych stóp zwrotu. Mezzanine jest swego rodzaju odmianą długu, w ramach której udzielający finansowanie otrzymuje prawo do udziału w kapitale finansowanego podmiotu lub zyskach z finansowanego przedsięwzięcia. Najczęstsze formy finansowania mezzanine to:
- pożyczki z warrantem zakupu udziałów,
- obligacje zamienne na akcje.
Mezzanine finance jest dedykowane dla przedsiębiorstw, które mają już historię działalności, kształtowanie się przepływów pieniężnych, gdzie ryzyko jest zdecydowanie mniejsze niż w biznesie w początkowym etapie wzrostu. Jest to źródło finansowania przedsiębiorstw, które jest alternatywą względem tradycyjnych źródeł finansowania, niedostępnych przed przedsiębiorstwa z uwagi na brak odpowiedniej zdolności kredytowej.
Venture Capital
Venture Capital można zdefiniować jako kapitał własny wnoszony na ograniczony okres przez inwestorów zewnętrznych do małych i średnich przedsiębiorstw dysponujących innowacyjnym produktem, metodą produkcji bądź usługą, które nie zostały jeszcze zweryfikowane przez rynek, a wiec z jednaj strony stwarzają wysokie ryzyko niepowodzenia inwestycji, a z drugiej strony posiadają wysoką oczekiwaną stopę zwrotu, poprzez wzrost wartości zainwestowanego kapitału w czasie.
Fundusze venture capital skupiają się na finansowaniu przedsiębiorstw we wczesnej fazie rozwoju. Inwestycje tego typu charakteryzują się średnio- i długoterminowym horyzontem czasu. Środki pozyskane w ten sposób są przeznaczone między innymi na finansowanie: nowych produktów, technologii, zwiększenie kapitału obrotowego, ekspansji na nowe rynki, wzmocnienie bilansu, zwiększenie mocy produkcyjnych, rozbudowę kanałów dystrybucji, jak również przejęć.
U podstaw idei finansowania za pośrednictwem Venture Capital leży bowiem nie sam produkt, czy usługa, ale koncepcja przedsięwzięcia biznesowego, które zawiera w sobie potencjał szybkiego rozwoju. Za przykład efektu jaki niesie ze sobą wykorzystanie Venture Capital można podać założenie firmy komputerowej Digital Equipment Corporation przez American and Research Development Corporation w 1957 r., za kwotę 100 tys. dolarów z czego 70 tys. wydano na zakup 77 proc. jej akcji a pozostałe 23 tys. przekazano jako pożyczkę. Po odniesieniu sukcesu rynkowego i wprowadzeniu akcji tej firmy do obrotu giełdowego wartość tej inwestycji wzrosła w 1972 r. do 490 mln dolarów.
Zalety Venture Capital
✔ Smart money, gdzie poza kapitałem dostarczane są również kontakty biznesowe.
✔ Efekt synergii z innymi spółkami z portfolio funduszu inwestycyjnego.
✔ Wsparcie w pozyskaniu kolejnych inwestorów.
✔ Finansowanie inwestycji podwyższonego ryzyka.
✔ Zwiększenie zainteresowania firmą przez klientów, partnerów, przyszłych inwestorów.
Wady Venture Capital
✘ Koszty usług doradczych przygotowania spółki do pozyskania finansowania i finalizacji transakcji.
✘ Złożony proces oceny atrakcyjności spółki przez Inwestorów.
✘ Zaangażowanie czasu na zbudowanie zaufania u Inwestorów.
✘ Rozwodnienie udziałowców / akcjonariatu.
Popularne artykuły
Narzędzia analityczne
Motywowanie
Sprzedaż firmy
Popularne artykuły
Inwestowanie
Narzędzia analityczne
Motywowanie
Sprzedaż firmy
Cechy charakterystyczne funduszy Venture Capital & lista funduszy VC działających w Polsce.
Anioły biznesu
Anioł Biznesu to osoba fizyczna, która zdecydowała się na inwestycję swoich prywatnych środków w przedsięwzięcie, które rokuje dużym potencjałem wzrostu.
Aniołowie Biznesu to najczęściej prywatni przedsiębiorcy o sporym dorobku zawodowym i znacznym majątku osobistym, pozwalającym na podjecie ryzyka finansowania przedsięwzięcia na etapie startupu. Wolne środki finansowe, jakie wnoszą w nowy podmiot, wspierają go przez okres 3-6 lat, oczekując uzyskania wyższej niż przeciętna stopy zwrotu z inwestycji z zaangażowanego kapitału. Finansowanie działania młodej spółki to niezbędny zastrzyk dla dynamicznego rozwoju jej potencjału. Taka transakcja odbywa się w zamian za objęcie części udziałów lub akcji takiego przedsiębiorstwa, a tym samym partycypację w przyszłych zyskach.
Zalety Aniołów Biznesu
✔ Smart money, gdzie poza kapitałem dostarczane są również: wiedza, doświadczenie, kontakty biznesowe.
✔ Efekt synergii z innymi spółkami z portfolio Anioła Biznesu.
✔ Wsparcie w rozwoju biznesu oraz pozyskaniu kolejnych inwestorów.
✔ Finansowanie inwestycji podwyższonego ryzyka.
✔ Zwiększenie zainteresowania firmą przez klientów, partnerów, przyszłych inwestorów.
Wady Aniołów Biznesu
✘ Koszty usług doradczych przygotowania spółki do pozyskania finansowania i finalizacji transakcji.
✘ Mało skala inwestycji Aniołów Biznesu w Polsce.
✘ Ograniczenie pełnej zdolności decyzyjnej.
✘ Zaangażowanie czasu na zbudowanie zaufania u Inwestorów.
✘ Rozwodnienie udziałowców / akcjonariatu.
Poznaj korzyści płynące z zaangażowana tego typu inwestorów.
Inwestor
Poznaj jak wygląda pozyskanie finansowania od inwestorów finansowych.
Finansowanie długiem
Kredyt dla firm
Przy omawianiu istoty kredytu ważne jest zdefiniowanie banku, z tego względu że właśnie on jest podmiotem udzielającym kredytu. Bank jest specyficzną formą przedsiębiorstwa. Specyfika banków odnosi się do księgowości i sprawozdawczości. W uproszczeniu można stwierdzić, że bank spełnia trzy podstawowe funkcje do których należą:
1) koncentracja kapitałów – przejawiająca się w wykorzystaniu drobnych oszczędności do wielkich inwestycji bankowych,
2) transformacja pieniądza w czasie – polegająca na składaniu pieniędzy w bankach na czas nieokreślony (czyli na konto bieżące) i na krótkie terminy,
3) realizacja rozliczeń finansowych – dokonująca się między różnymi podmiotami życia gospodarczego.
Pierwsza z wymienionych funkcji jest związana z kredytowaniem inwestycji finansowych przez banki.
Zgodnie z art. 69 ust. 1 p. b., przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w wyznaczonych terminach spłat oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Stroną umowy kredytowej jest kredytobiorca, którym mogą być:
- osoby prawne,
- osoby fizyczne,
- podmioty gospodarcze nie posiadające osobowości prawnej.
Bank uzależnia przyznanie kredytu, jego wysokości i pozostałych warunków umowy od pewnych czynników, do których należą:
a) zdolność kredytowa kredytobiorcy, a mianowicie od zdolności do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w wyznaczonych w umowie terminach czasu,
b) przedstawienie dokumentacji i informacje niezbędne do oceny zdolności kredytowej przez kredytobiorcę.
Umowa kredytu ma kilka charakterystycznych cech, a mianowicie:
A) jest konsensualna – oddanie do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych jest elementem wykonania zawartej umowy,
B) jest dwustronna w tym sensie, że bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych, natomiast kredytodawca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji,
C) jest odpłatna – kredytobiorca płaci odsetki od wykorzystanego kredytu, karę za zwłokę w spłacie kredytu w określonym czasie oraz prowizji określonej w umowie,
D) jest w niej umieszczony termin na jaki umowa została zawarta,
E) zawiera cel na jaki mają być przeznaczone środki pieniężne uzyskane przez kredytobiorcę,
F) jest zobowiązaniem pieniężnym,
G) jest umową, która jest zastrzeżona do wyłącznej kompetencji banków.
Zalety kredytu dla firm
✔ Stosunkowo niskie koszty finansowania.
✔ Szeroki wachlarz oferty produktowej banków.
✔ Możliwość indywidualnej negocjacji warunków finansowania.
✔ Wystandaryzowany model oceny zdolności kredytowej.
Wady kredytu dla firm
✘ Wymagane posiadanie zdolności kredytowej oraz dodatkowych warunków stażu firmy.
✘ Wymagany pozytywny rating firmy.
✘ Konieczność systematycznego zwrotu kapitału z odsetkami w okresie finansowania.
✘ Wysoki próg wejścia z uwagi na kwestie formalne oraz zgromadzenie niezbędnej dokumentacji.
✘ Wieloetapowy proces rozpatrywania wniosku kredytowego.
Otrzymuj aktualne informacje o dostępnym finansowaniu
✔ kredyty dla firm
✔ pożyczki dla firm
Pożyczki dla firm
Poprzez pożyczkę rozumiemy operację, która polega na udzieleniu przez osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej określonej kwoty środków pieniężnych do dyspozycji pożyczkobiorcy, na czas określony.
Wszelkie kwestie pożyczek uregulowane są w kodeksie cywilnym w księdze trzeciej Zobowiązania – art. 720. Zgodnie z nimi przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniądza albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniądza albo rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Przedmiotem umowy pożyczki mogą być pieniądze jak również tak zwane rzeczy oznaczone co do gatunku. Do tej drugiej kategorii zaliczamy między innymi następujące rzeczy- benzynę, zboże, nasiona, surowce.
Umowa pożyczki w swej istocie jest umową zawieraną na określony czas, zaś sama długość tego okresu zależy wyłącznie od woli stron. W przypadku, gdy strony nie określą w umowie terminu zwrotu przedmiotu pożyczki, wówczas pożyczkobiorca jest zmuszony oddać przedmiot umowy w ciągu 6 tygodni od wypowiedzenia umowy przez pożyczkodawcę.
Umowa pożyczki nie musi być odpłatna.
Oznacza to, że w umowie nie musi być zastrzeżonego wynagrodzenia dla dającego pożyczkę.
Jednak poniżej zostały wyszczególnione te pozycje, które wiążą się z powstaniem kosztów tego typu finansowania:
a) oprocentowanie pożyczki (należy przy tym dodać, że pożyczka może być udzielona nieodpłatnie, jednak za wyjątkiem tych udzielanych przez bank),
b) odsetki za zwłokę (w przypadku gdy przedsiębiorca nie dokona spłaty całości lub części pożyczki w ustalonym w umowie terminie, bank na podstawie zawartych w umowie postanowień może zażądać odsetek za zwłokę w zapłacie),
c) prowizje (z tytułu wykonania czynności bankowych, a więc również z tytułu udzielania pożyczek),
d) inne prowizje: za udzielenie prolongaty, za przedłużenie okresu obowiązywania umowy oraz za podwyższenie kwoty pożyczki.
Zalety pożyczki dla firm
✔ Szybka decyzja finansowa.
✔ Możliwość przeznaczenia pożyczki na dowolny cel.
✔ Często spotykany brak zabezpieczeń.
✔ Dostosowanie kosztów finansowania do sytuacji finansowej firmy.
✔ Wystandaryzowany model oceny zdolności kredytowej.
Wady pożyczki dla firm
✘ Wymagany pozytywny rating firmy.
✘ Konieczność zwrotu kapitału z odsetkami.
Obligacje
Emisja obligacji może stanowić ciekawe, alternatywne rozwiązanie w stosunku do innych źródeł finansowania, przede wszystkim dla przedsiębiorstw poszukujących znacznych kapitałów na inwestycje.
Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusz) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia (wykupu obligacji).
Emitent jest określony jako podmiot zaciągający zobowiązanie na rynku kapitałowym poprzez emisję obligacji.
Obligacja, podobnie jak akcja, jest papierem wartościowym. W przeciwieństwie jednak do akcji dającej prawo do udziału w majątku firmy obligacja jest papierem dłużnym, czyli narzędziem kredytu dla jej emitenta.
Do najważniejszych cech obligacji biorąc pod uwagę interesy emitenta papierów wartościowych należy zaliczyć:
☑ charakter zabezpieczenia interesów nabywców,
☑ możliwość wcześniejszego wykupu obligacji,
☑ możliwość zamiany obligacji na akcje firmy lub inne rodzaje przywilejów posiadaczy obligacji,
☑ sposób wynagradzania obligatariusza.
Warto wspomnieć, że od momentu emisji obligacji do czasu jej wykupu może ona wielokrotnie zmieniać swojego właściciela. Wierzycielem emitenta staje się każdy kolejny posiadacz obligacji (obligatariusz).
Prawem związanym z obligacjami jest możliwość ich zamiany na akcje emitenta. Emitowanie obligacji zamiennych jest szczególnie korzystne dla spółek rozpoczynających działalność i mających dobre perspektywy rozwoju. Założyciele spółki mają dzięki temu w początkowej fazie wzrostu firmy decydujący wpływ na kierunek jej rozwoju. Przy takim rozwiązaniu uzyskany wskaźnik zysku netto na akcję jest korzystniejszy niż przy emisji akcji. Spółka wykorzystuje w ten sposób efekt dźwigni finansowej. Warto dodać, że oprocentowanie obligacji zamiennych może być też niższe niż obligacji zwykłych.
Zalety obligacji
✔ Wysokie wartości finansowania.
✔ Szerokie spektrum potencjalnych inwestorów.
✔ Wzrost wiarygodności firmy.
✔ Elastyczne formy spłaty finansowania oraz odsetek.
✔ Indywidualna ocena atrakcyjności oferty przez inwestorów.
✔ Możliwość wykupu obligacji poprzez rynek Catalyst.
Wady obligacji
✘ Wymagana zdrowa sytuacja finansowa firmy.
✘ Konieczność zwrotu kapitału z odsetkami.
✘ Długa i skomplikowana procedura.
✘ Wysokie koszty finansowania.
Inwestor prywatny
1,4%~2,9%
Koszty finansowania miesięcznie
(oprocentowanie miesięcznie do 2,5% + prowizja za udzielenie 0,42% [5%/12 miesięcy] )
do 12 miesięcy
Okres finansowania
(z opcją odnowienia)
Leasing
Leasing jako zjawisko ekonomiczne jest powszechnie uznawany za nową formę obrotu towarowego oraz metodę finansowania inwestycji. Ma on szczególny charakter prawno-ekonomiczy z tego faktu, że stanowi mieszaną formę takich umów jak: najem, sprzedaż na raty, dzierżawa czy wyposażenie, jednak nie można go utożsamiać z żadną z wymienionych umów.
Istotą leasingu jest umożliwienie inwestorowi korzystania z określonych dóbr inwestycyjnych: maszyn, środków transportu, urządzeń technologicznych, nieruchomości, a nawet całych przedsiębiorstw oraz pobierania z nich pożytków, nie stając się jednak ich właścicielem.
Istnieje wiele definicji leasingu, jednak w Polsce występuje definicja leasingu określana dla celów podatkowych oraz definicja przyjęta w kodeksie cywilnym.
Zgodnie z art. 709/1 Kodeksu cywilnego przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
Z kolei według art. 3 ust.4 ustawy o rachunkowości, jeżeli jednostka przyjęła do użytkowanie obce środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne na mocy umowy, zgodnie z którą jedna ze stron, zwana dalej finansującym, oddaje drugiej stronie, zwanej korzystającym, środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne do odpłatnego używania lub również pobierania pożytków na czas oznaczony, środki te i wartości zalicza się do aktywów korzystającego, jeżeli umowa spełnia co najmniej jeden z warunków przewidzianych w ustawie.
✔ Możliwość sfinansowania większej części lub nawet całości kosztów inwestycji korzystającego.
✔ Elastyczne dostosowanie warunków transakcji do indywidualnych potrzeb i preferencji.
✔ Uniknięcie początkowych nakładów inwestycyjnych.
✔ Rozszerzenie możliwości kredytowych, z uwagi na utrzymanie współczynnika zadłużenia przedsiębiorstwa na niezmienionym poziomie mimo korzystania z leasingu.
✔ Zmniejszenie całkowitych kosztów inwestycji – suma opłat transakcyjnych korzystającego może się okazać niższa niż w przypadku zakupu tego samego dobra.
✔ Korzyści podatkowe.
✔ Korzyści bilansowe.
✘ Wysokie koszty transakcji ponoszone przez korzystającego.
✘ Dotkliwe skutki zwłoki korzystającego.
✘ Ponoszenie ryzyka rzeczowe i cenowego przez korzystającego.
✘ Ponoszenie odpowiedzialności za produkt przez korzystającego.
Franchising
Jak można zauważyć na powyższej tabeli lista korzyści wynikających z wykorzystania leasingu jako źródła finansowania jest niewspółmiernie większa do ryzyka wynikającego z realizacji umowy leasingu.
Franchising jest formą umownej współpracy pomiędzy prawnie niezależnymi przedsiębiorcami, przy czym z jednej strony występuje organizator sieci franchise-dawca, z drugiej zaś jeden lub wielu beneficjentów nazywany franchise-biorcą.
Biorąc pod uwagę szersze ujęcie franchisingu można nadmienić, iż jest to zorganizowany w układzie pionowym system zbytu. Powstaje on na bazie długotrwałego stosunku zobowiązaniowego prawnie niezależnych podmiotów. System ten występuje na rynku jako jedność i charakteryzuje się podziałem pracy w programie zadań pomiędzy partnerami, jak również systemem kontroli i wskazówek w odniesieniu do charakterystycznego dla sieci postępowania. Program zadań organizatora sieci stanowi tzw. pakiet franchisingowy. Obejmuje on koncepcję zaopatrzenia, zbytu i organizacji, prawo używania dóbr chronionych prawami wyłącznymi, szkolenie franchis-biorcy, zobowiązanie organizatora do stałego aktywnego wspierania partnera w celu dalszego rozwijania owych koncepcji. Beneficjent działa we własnym imieniu i na własny rachunek: ma on prawo i obowiązek stosowania za wynagrodzeniem pakietu franchisingowego. Jako swój wkład świadczy on pracę, kapitał i informacje.
Podstawowym elementem franchisingu jest umowa, która reguluje stosunki między dwoma stronami, w tym także kontrolę wykorzystania przydzielonego zezwolenia. Przez umowę franchisingu przedsiębiorca stosujący franchising (beneficjent, dawca franchisingu) zobowiązuje się do udostępnienia podmiotowi korzystającemu z franchisingu (beneficjariuszowi, biorcy franchisingu) przez czas oznaczony lub nie określony, z oznaczeniem jego firmy, godła, emblematu, symboli, patentów, wynalazków, znaków towarowych, wzorów użytkowych i zdobniczych, know-how, koncepcji i techniki prowadzenia określonej działalności gospodarczej z zachowaniem stosowanego przez niego zewnętrznego i wewnętrznego wyposażenia pomieszczeń oraz do udzielenia mu stosownej pomocy, zaś beneficjariusz zobowiązuje się do prowadzenia wskazanej działalności gospodarczej połączonej z wykorzystaniem udostępnionych mu praw, doświadczeń i tajemnic zawodowych oraz do zapłaty uzgodnionego wynagrodzenia.
Ważnym elementem przy opisie franchisingu jest fakt, że Franchisingobiorca w początkowych fazach rozpoczęcia współpracy z franchisingodawcą korzysta z jego pomocy przy następujących kwestiach:
a) wyborze lokalizacji,
b) przygotowaniu planu tworzenia firmy,
c) uzyskaniu kredytów oraz pożyczek na cele gospodarcze oraz inwestycyjne,
d) szkoleniu personelu,
e) zakupie wyposażenia,
f) podejmowaniu decyzji inwestycyjnych.
Zasadniczą ideą franchisingu jest wyjątkowość pomysłu, na którym opiera swoje funkcjonowanie firma macierzysta. Nie musi to być najnowocześniejsza technologia, często jest to proste rozwiązanie organizacyjne np. na takim prostym pomyśle opiera się idea fast food.
Franchising stanowi atrakcyjną, alternatywną formę finansowania przedsięwzięć, zwłaszcza w sektorze małych przedsiębiorstw. Jednak za jego zasadniczy mankament można uznać ograniczenie swobody działania oraz obowiązek wnoszenia wysokiego wpisowego i opłat franchisingowych.
✔ Czerpanie wiedzy i doświadczenia ze znanej i rozpoznawalnej marki.
✔ Pakiet wsparcia ze strony franczyzodawcy.
✔ Ograniczenie ryzyka prowadzenia działalności.
✔ Sprawdzony model biznesowy.
✘ Brak pełnej zdolności decyzyjnej.
✘ Opłaty franczyzowe.
✘ Ograniczone pole do rozwoju działalności.
✘ Brak elementu innowacyjności.
Faktoring dla firm
Kolejnym zewnętrznym źródłem finansowania przedsiębiorstw jest faktoring. Ten instrument jest definiowany jako specyficzny sposób kredytowania przez bank lub inną instytucję finansową należności przedsiębiorstw, które powstają w wyniku sprzedaży produktów i towarów, przed terminem ich płatności. Firma, która dokonała sprzedaży, udzielając odbiorcom kredytu handlowego, nosząca miano faktoranta, sprzedaje te należności, tj. przenosi je na podstawie odpowiedniej umowy na rzecz faktora. Nabywając należności, faktor przekazuje faktorantowi ich równowartość w gotówce po pomniejszeniu o przewidziane w umowie odsetki i inne opłaty . W prosty sposób można ją definiować również jako usługę polegającą na nabywaniu wierzytelności dostawcy towarów bądź usług oraz świadczeniu dodatkowych usług z tym związanych przez specjalistyczne instytucje faktoringowe do których należą banki, spółki faktoringowe.
Podstawowym przedmiotem faktoringu jest cesja wierzytelności faktoranta na faktora, której istotą jest uprawnienie do otrzymania zapłaty pieniężnej za dostawę, roboty lub usługę w określonej kwocie i terminie. Jednak występują jeszcze usługi dodatkowe związane z przedmiotem faktoringu, do których należą: ściąganie należności, kierowanie upomnień do opieszałych dłużników, windykacja należności, okresowe badanie sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużników, udzielanie kredytów i pożyczek związanych z umową faktoringu, prowadzenie rozliczeń transakcji między faktorantem i dłużnikami, prowadzenie ksiąg handlowych i rozrachunkowych faktoranta, opracowywanie planów rozwoju firm.
Faktoring jest formą finansowania tworzoną, by pomagać rozwiązywać problemy z przepływem gotówki, które pojawiają się w przypadku nieterminowej ściągalności należności bądź brakiem możliwości zaproponowania swoim odbiorcom odpowiednich terminów płatności.
Może być więc jednocześnie formą finansowania należności, jak również gwarancją zabezpieczającą przedsiębiorstwa przed ryzykiem ich ściągania, a także operacją rozliczeniową polegającą na inkasowaniu należności.
✔ Szybka forma upłynnienia niezapłaconych przez klientów faktur.
✔ Brak twardych zabezpieczeń.
✔ Wzrost konkurencyjności poprzez wydłużenie terminów płatności dla klientów bez wpływu na płynność finansową.
✔ Przeniesienie ryzyka niewypłacalności klienta na faktora.
✔ Uproszczona procedura upłynnienia faktur.
✘ Brak możliwości finansowania działalności B2C
✘ Ograniczenia wynikające z zawartych umów handlowych z zapisami o zakazie cesji wierzytelności.
✘ Wymagany wydłużony termin płatności na fakturach wystawionych klientom.
✘ Mniejsza rentowność netto działalności.
Otrzymuj aktualne informacje o dostępnym finansowaniu
✔ faktoring dla firm
✔ kredyty dla firm
✔ pożyczki dla firm
Oszacowanie zapotrzebowania na finansowanie
Oszacowanie zapotrzebowania na finansowanie, jest jednym z pierwszych kroków jaki należy wykonać przed wyborem i pozyskaniem źródła finansowania. Narzędziem umożliwiającym oszacowanie zapotrzebownia na finansowanie z dużą dokładnością jest model finansowy w excelu, który jest wykorzystywany do przygotowania prognozy finansowej i zidentyfikowania w których okresach będzie występowało największe zapotrzebowanie na finansowanie. Pozwala to z wyprzedzeniem rozpocząć rozmowy nad możliwymi źródłami finansowania firmy i wynegocjowaniem najlepszych na rynku warunków.
Zakup model finansowy
Podsumowanie
Pozyskanie finansowania dotyczy zarówno firm rozpoczynających działalność gospodarczą, jak również tych od lat funkcjonujących na rynku. Największe zapotrzebowanie na środki finansowe wykazują podmioty znajdujące się w okresie rozwoju. Ponadto przedsiębiorstwo wykazuje zwiększone zapotrzebowanie na kapitał w okresie rosnącej sprzedaży, wymagającej powiększenia stanu zapasów oraz powodującej narastający poziom należności od odbiorców. Wielkość zapotrzebowania na środki finansowe zależy od rodzaju prowadzonej działalności jak i od realizowanej koncepcji rozwoju firmy. Uzyskanie zadowalających wyników w prowadzonej działalności gospodarczej jest możliwe dzięki odpowiednio prowadzonej działalności organizacyjnej, decyzyjnej oraz kontrolnej w sferze finansów.
Wybór odpowiedniej formy finansowania należy rozpocząć od weryfikacji dostępności wybranego źródła finansowania przedsiębiorstw. Istnieją bowiem pewne ograniczenia w tej materii, które związane są głównie z czynnikami wewnętrznymi odnoszącymi się do formy prawnej przedsiębiorstwa, jego renomy, wielkości, sytuacji finansowej oraz czynnikami zewnętrznymi związanymi z dostępnością na rynku wybranego źródła finansowania przedsiębiorstw.
Źródła
Bączyk M., Koziński M.H., Michalski M., Pyzioł W., Szumański A., Weiss I., Papiery wartościowe, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2000.
Bień W., Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, wyd. VIII, Difin, Warszawa 2008.
Czarecki J., Faktoring jako instrument finansowania działalności MSP, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Davis E. W., Pointon J., Finanse i firma, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997.
Dobosiewicz Z., Podstawy Bankowości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1997.
Dragunowicz M., Heropolitańska I., Sterniak-Kujawa J., Sendek W., Kredytowanie działalności gospodarczej małych przedsiębiorców, TWIGGER, Warszawa 2001.
Francis J. C., Inwestycje Analiza i zarządzanie, WIG- Press, Warszawa, 2000.
Gołda M., Leasing, Difin, Warszawa 2002.
Heropolitanska I., Borowska E., Kredyty i gwarancje bankowe, Wydawnictwo Twigger SA, Warszawa 1996.
Kreczmańska- Gigol K., Opłacalność faktoringu dla przedsiębiorcy i faktora, Wydawnictwo DIFIN, Warszawa 2007.
Okręglicka M., Leasing. Aspekty prawne, organizacyjne i ekonomiczne, Difin, Warszawa 2004.
Poczobut J., , Umowa Leasingu w prawie krajowym i międzynarodowym, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 1995.
Poślad M., S. Thiel, T. Zwoliński, Akcje i obligacje korporacyjne? oferta publiczna i rynek regulowany, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, Warszawa 2006.
Stecki L., Franchising, TNOIK TORUŃ, Toruń 1997.
Witek M., Soroczyński S., Instrumenty finansowe, Dom wydawniczy ABC, Kraków 2000.
www.przegladpodatkowy.pl
www.biznes.gazetaprawna.pl
www.venture-capital.pl
Pozyskiwanie finansowania | Pozyskiwanie kapitału | Finansowanie startupów | Źródła finansowania przedsiębiorstw | Venture Capital | Seed Capital | Fundusz Private Equity | Anioł Biznesu | Inwestor | Pożyczki dla firm | Pożyczka na firmę | Pożyczka dla firm online | Kredyt dla firm | Kredyt dla nowych firm | Kredyty dla firm ranking | Kredyt gotówkowy dla firm | Kredyt inwestycyjny dla firm | Kredyt konsolidacyjny dla firmy | Kredyt na rozwój firmy | Kredyt obrotowy | Faktoring | Faktoring dla firm | Dotacje unijne dla firm | Mezzanine | Teaser inwestycyjny | Umowa inwestycyjna | Biznes plan | Wycena firmy | Wycena przedsiębiorstwa | Wycena DCF |